Cuộc sống không có hướng dẫn sử dụng, nhưng có những nguyên tắc bất biến giúp bạn tránh được sai lầm và đưa ra quyết định khôn ngoan hơn. Thành công không chỉ đến từ tài năng hay may mắn, mà từ cách bạn suy nghĩ, hành động và đưa ra những lựa chọn mỗi ngày.
Dưới đây là 10 nguyên tắc sống thực tế mà ai cũng nên biết để xây dựng một cuộc sống vững vàng, thành công và ý nghĩa hơn.
Nội dung
1. Không bao giờ phụ thuộc vào một nguồn thu nhập
Rất nhiều người mắc sai lầm khi chỉ dựa vào một nguồn thu nhập duy nhất, chẳng hạn như lương từ công việc toàn thời gian. Điều này giống như việc bạn chỉ đứng trên một chân – nếu chân đó bị mất đi, bạn sẽ ngã ngay lập tức.
Bạn có thể phát triển thu nhập thụ động, đầu tư hoặc xây dựng một nguồn thu khác. Ví dụ, nếu bạn làm việc văn phòng, hãy cân nhắc việc đầu tư vào bất động sản, chứng khoán, hoặc tạo ra một công việc tự do (freelance) để có thêm dòng tiền. Những người thành công luôn có ít nhất hai hoặc ba nguồn thu nhập để đảm bảo sự ổn định tài chính trong mọi tình huống.
Hãy bắt đầu với một khoản tiết kiệm nhỏ và thử nghiệm với các kênh đầu tư như cổ phiếu, quỹ đầu tư, hoặc kinh doanh nhỏ.
Tìm hiểu thêm: Tìm hiểu F.I.R.E – Độc lập tài chính và Nghỉ hưu sớm
2. Kiểm soát chi tiêu – Đừng mua những thứ không cần thiết
Có một câu nói rất hay: “Nếu bạn cứ mua những thứ không cần, sớm muộn gì bạn cũng phải bán đi những thứ bạn cần.” Đây là sai lầm phổ biến của rất nhiều người – tiêu tiền vào những thứ phù phiếm, không mang lại giá trị thực sự.
Ví dụ, bạn có thực sự cần một chiếc điện thoại đời mới nhất không, hay chỉ là bạn muốn khoe với bạn bè? Bạn có thực sự cần mua một chiếc xe sang trọng khi tài chính chưa đủ vững mạnh? Những quyết định chi tiêu sai lầm có thể khiến bạn lâm vào cảnh nợ nần, thậm chí đánh mất những tài sản quan trọng.
Nguyên tắc vàng:
- Luôn tự hỏi “Liệu mình có thực sự cần thứ này không?” trước khi mua.
- Áp dụng quy tắc 7 ngày: Nếu sau một tuần bạn vẫn thấy cần món đồ đó, hãy cân nhắc mua.
- Ghi chép và theo dõi chi tiêu để kiểm soát dòng tiền hiệu quả.
Tìm hiểu thêm: Lối sống tối giản: Con đường hướng đến cuộc sống ý nghĩa và tập trung
3. Tiết kiệm trước, chi tiêu sau
Một trong những sai lầm tài chính lớn nhất của nhiều người là chi tiêu trước, tiết kiệm sau. Họ nhận lương, chi tiêu cho những thứ mình thích, rồi chỉ tiết kiệm những gì còn lại – thường là rất ít hoặc không có gì.
Những người thông minh về tài chính làm ngược lại: Họ tiết kiệm trước, rồi mới chi tiêu. Ngay khi nhận lương, hãy dành ra ít nhất 20-30% thu nhập để gửi vào tài khoản tiết kiệm hoặc đầu tư. Chỉ sau khi đã tiết kiệm, bạn mới được phép chi tiêu số tiền còn lại.
Ví dụ, Nếu bạn kiếm được 15 triệu đồng mỗi tháng, hãy dành ít nhất 3 – 5 triệu vào tài khoản tiết kiệm trước khi bắt đầu chi tiêu. Sau vài năm, bạn sẽ có một khoản tiền đáng kể để đầu tư hoặc đối phó với những tình huống khẩn cấp.
Tìm hiểu thêm: Tài chính cá nhân – Phần 2: Tiết kiệm sớm – Tự do tài chính sớm
Trong cuộc sống, mạo hiểm có thể mang lại phần thưởng lớn, nhưng rủi ro không được kiểm soát có thể dẫn đến thất bại nặng nề.
4. Đừng thử độ sâu của dòng sông bằng cả hai chân
Trong cuộc sống, mạo hiểm có thể mang lại phần thưởng lớn, nhưng rủi ro không được kiểm soát có thể dẫn đến thất bại nặng nề. Một trong những sai lầm lớn nhất mà nhiều người mắc phải là lao vào một quyết định quan trọng mà không đánh giá trước hậu quả.
Hãy tưởng tượng bạn muốn đầu tư vào một lĩnh vực mới, nhưng thay vì tìm hiểu, thử nghiệm với một khoản vốn nhỏ trước, bạn lại dồn hết toàn bộ tiền bạc và tài sản vào đó. Nếu dự án thất bại, bạn có thể mất tất cả. Tương tự, trong sự nghiệp, nếu bạn muốn nghỉ việc để khởi nghiệp, đừng vội từ bỏ công việc ổn định khi chưa có nền tảng vững chắc.
Cách áp dụng nguyên tắc này:
- Khi bước vào một lĩnh vực mới, hãy bắt đầu nhỏ và từng bước thử nghiệm trước khi dấn thân hoàn toàn.
- Luôn có kế hoạch dự phòng (backup plan) để đảm bảo nếu thất bại, bạn vẫn có đường lui.
- Đánh giá rủi ro trước mỗi quyết định lớn, đặt ra câu hỏi: “Nếu mọi thứ không diễn ra như mong đợi, mình sẽ làm gì?”
5. Không đặt tất cả trứng vào một giỏ – Đa dạng hóa để giảm rủi ro
Rất nhiều người mất tất cả vì đặt cược toàn bộ tài sản vào một lựa chọn duy nhất. Điều này không chỉ đúng trong đầu tư tài chính mà còn áp dụng cho nhiều khía cạnh khác của cuộc sống.
Hãy lấy ví dụ về việc đầu tư: Nếu bạn chỉ mua cổ phiếu của một công ty duy nhất, khi công ty đó gặp vấn đề, bạn có thể mất sạch số tiền đầu tư. Nhưng nếu bạn đa dạng hóa danh mục bằng cách đầu tư vào nhiều ngành khác nhau (bất động sản, vàng, chứng khoán, kinh doanh…), bạn sẽ hạn chế rủi ro đáng kể.
Trong công việc cũng vậy. Nếu bạn chỉ dựa vào một nguồn thu nhập duy nhất từ lương, khi công ty gặp khó khăn và cắt giảm nhân sự, bạn sẽ ngay lập tức rơi vào khủng hoảng tài chính.
Để áp dụng nguyên tắc này:
- Nếu đầu tư, hãy phân bổ tài sản vào nhiều danh mục khác nhau để không bị phụ thuộc vào một thị trường duy nhất.
- Nếu kinh doanh, đừng chỉ dựa vào một sản phẩm hoặc một nhóm khách hàng – hãy mở rộng để tăng khả năng sinh tồn khi có biến động.
- Nếu đang làm công việc toàn thời gian, hãy nghĩ đến việc tạo nguồn thu nhập thứ hai, chẳng hạn như kinh doanh online hoặc đầu tư dài hạn.
Tìm hiểu thêm: 5 quy tắc sống hàng đầu của Warren Buffett
6. Đừng mong đợi sự trung thực từ những người không đáng tin
Trong các mối quan hệ cá nhân và công việc, không phải ai cũng xứng đáng để bạn đặt trọn niềm tin. Trung thực là một giá trị quý giá, và không phải ai cũng đủ rộng lượng để cho đi điều đó.
Nếu bạn kỳ vọng quá cao vào sự trung thực của người khác mà không có sự đánh giá, bạn có thể dễ dàng trở thành nạn nhân của sự lừa dối. Trong kinh doanh, nhiều người mất trắng vì quá tin vào đối tác mà không có hợp đồng rõ ràng. Trong cuộc sống, có người trao hết lòng tin vào bạn bè, người thân mà không nhận lại được điều tương xứng.
Cách bảo vệ bản thân:
- Quan sát hành động của một người thay vì chỉ nghe những gì họ nói. Lời nói có thể dễ dàng được sắp đặt, nhưng hành động thực tế mới là thứ phản ánh bản chất.
- Khi làm ăn, hợp tác, hãy luôn có giấy tờ pháp lý rõ ràng để bảo vệ quyền lợi.
- Đừng để sự cả tin khiến bạn trở thành nạn nhân – hãy luôn có sự kiểm chứng trước khi đặt niềm tin vào ai đó.
Rất nhiều người sống trong sự tiếc nuối về quá khứ hoặc lo lắng quá mức về tương lai, và điều đó khiến họ quên mất giá trị của hiện tại.
7. Hãy sống trong hiện tại – Đừng để quá khứ và tương lai kiểm soát bạn
Rất nhiều người sống trong sự tiếc nuối về quá khứ hoặc lo lắng quá mức về tương lai, và điều đó khiến họ quên mất giá trị của hiện tại.
Hãy tưởng tượng bạn đang lái xe. Nếu bạn chỉ chăm chăm nhìn vào gương chiếu hậu (quá khứ), bạn sẽ không thể nhìn thấy những cơ hội và con đường phía trước. Ngược lại, nếu bạn quá lo lắng về đoạn đường phía trước (tương lai) mà quên đi những gì đang diễn ra xung quanh, bạn có thể bỏ lỡ những khoảnh khắc quý giá ngay trong hiện tại.
Cách thực hành sống trong hiện tại:
- Tận hưởng từng khoảnh khắc: Dành thời gian cho gia đình, bạn bè mà không bị xao nhãng bởi công việc hay điện thoại.
- Đừng để những lỗi lầm trong quá khứ cản trở bạn: Học hỏi từ nó và tiếp tục tiến lên.
- Bớt lo lắng về tương lai: Hành động ngay bây giờ là cách tốt nhất để xây dựng một tương lai tốt hơn.
Tìm hiểu thêm: Chánh niệm: đưa tinh thần kinh doanh lên một tầm cao mới
8. Khi gặp khó khăn, hãy để nó làm bạn mạnh mẽ hơn
Cuộc sống không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Những biến cố, thất bại và khó khăn là điều không thể tránh khỏi. Nhưng điều quan trọng là bạn chọn cách phản ứng với chúng như thế nào.
Có ba cách để đối diện với nghịch cảnh:
- Để nó định nghĩa bạn: Bạn chấp nhận thất bại, mất đi sự tự tin và để hoàn cảnh kiểm soát mình.
- Để nó phá hủy bạn: Bạn cảm thấy tuyệt vọng, bỏ cuộc và không còn động lực tiến lên.
- Để nó khiến bạn mạnh mẽ hơn: Bạn học hỏi từ sai lầm, rút kinh nghiệm và tiếp tục hành động.
Ví dụ, Nhiều doanh nhân từng thất bại trước khi thành công. Jack Ma bị từ chối nhiều lần trước khi xây dựng Alibaba. Steve Jobs từng bị sa thải khỏi Apple trước khi quay trở lại và đưa công ty lên đỉnh cao. Họ không để thất bại đánh gục mình, mà dùng nó làm động lực để tiếp tục cố gắng.
Tìm hiểu thêm: Cải thiện bản thân: 15 mẹo để trở thành phiên bản tốt nhất
9. Nghèo khó dạy bạn nhiều điều, nhưng giàu có có thể làm hỏng bạn
Tiền bạc có thể là một công cụ tuyệt vời giúp bạn có một cuộc sống tốt hơn, nhưng nếu không biết quản lý, nó cũng có thể hủy hoại bạn.
Người từng trải qua nghèo khó thường hiểu giá trị của từng đồng tiền, biết cách tiết kiệm, trân trọng công sức lao động. Nhưng khi có quá nhiều tiền mà không biết kiểm soát, nhiều người lại rơi vào lối sống xa hoa, tiêu xài hoang phí, thậm chí đánh mất giá trị bản thân.
Lời khuyên:
- Đừng để tiền bạc kiểm soát bạn – hãy học cách kiểm soát tiền bạc.
- Luôn giữ thái độ khiêm tốn và tỉnh táo, dù bạn có nhiều tiền đến đâu.
- Hãy sử dụng tài chính một cách thông minh để giúp bản thân và người khác, thay vì chỉ chạy theo sự hưởng thụ.
10. Nhìn về phía trước quan trọng hơn nhìn lại quá khứ
Bạn không thể thay đổi quá khứ, nhưng bạn có thể quyết định hướng đi trong tương lai.
Nếu bạn cứ mãi nuối tiếc những điều đã qua, bạn sẽ không có đủ năng lượng để xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn. Thay vào đó, hãy tập trung vào những gì bạn có thể làm ngay bây giờ để tạo ra những bước tiến tích cực.
Cách áp dụng nguyên tắc này:
- Dành thời gian để lập kế hoạch cho tương lai, nhưng không để nó khiến bạn lo lắng quá mức.
- Học hỏi từ quá khứ, nhưng đừng để nó níu giữ bạn lại.
- Hành động ngay hôm nay để từng bước tiến lên phía trước.
Khi áp dụng những nguyên tắc này vào cuộc sống, bạn sẽ thấy sự thay đổi rõ rệt trong cách suy nghĩ, hành động và kết quả mà mình đạt được. Hãy bắt đầu ngay từ hôm nay để xây dựng một cuộc sống tốt đẹp hơn!
